YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ PROGRAMI
Doktora/Sanatta Yeterlik

D.1. Program Hakkında Genel Bilgi

Yabancı dil olarak Türkçe öğrenimine yönelik talepler gün geçtikçe artmaktadır. Bu artışta Türkiye ve Türk dünyasının geçmişten gelen kültürel birikimine olan ilginin yanında siyasi gelişmelerin de etkisi vardır. Bu artışa paralel olarak eğitim kurumlarında Türkçe ve Türk kültürüne yönelik lisans eğitimi ile lisansüstü çalışmalar da hız kazanmıştır. Diğer taraftan Türkiye ve yurtdışında Türkçe öğretim merkezlerinin sayısı artmakla birlikte eğitimin nitelik ve kalitesinin de geliştirilmesine ihtiyaç vardır.

2000 yıllık bilinen tarihsel geçmiş dikkate alındığında; Moğolistan'dan Viyana'ya kadar birçok coğrafyada etkili olan Türklerin, gittikleri yerlerde dilleri ve kültürleri ile varlıklarını sürdürdükleri de tarihsel bir gerçekliktir. Türkçenin Moğolistan'dan Orta Asya, İran ve Anadolu üzerinden Batı'ya yayılması esnasında, başka dildeki insanlar için hâkim kültürün dili olan Türkçeyi anlamak ve öğretmek amacıyla sözlükler yazılmıştır. Kâşgarlı Mahmud'un Arapların Türkçe öğrenmesini temin etmek maksadıyla kaleme aldığını ifade ettiği Divan-ı-Lügati't-Türk bunun en güzel örneğidir.

Kâşgarlı Mahmud dönemin metodoloji ve anlayışına göre sözlük yazmışken günümüzde Türkçenin öğretimi konusunda yeterli ve gelişmiş bir sistem mevcut değildir. Dolayısıyla tüm dil öğretim metot ve tecrübelerinden faydalanarak Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesi için alt yapının kurulması gerekmektedir. Bunun için de hem Türkçe üzerine, hem de Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesi üzerine araştırmaların yapılması, Türkçenin yabancılara sistematik ve daha işlevsel olarak öğretimini sağlayacak yaklaşım, yöntem ve bilimsel bilgi birikiminin üretilmesi gerekmektedir. Bu birikimle Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesi için de alanda özgün ve yetkin insan gücünün temin edilmesi zaruridir. Bu da ancak yüksek lisans ve doktora eğitimi ve bu çerçevede üretilecek özgün tezler ile mümkün olacaktır. Bu sebeple öncelikle Türkçe öğretiminde var olan akademik bilgi eksikliğinin hızla ortadan kaldırılması ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Doktora programlarının açılması zarureti vardır.

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimine sadece "dil öğretimi" olarak bakmak ya da alanı sadece “Türkçenin ana dil olarak öğretimi” üzerine uzmanlaşmış olan Türkçe Eğitimi bölümlerine bırakmak, evrensel bir metodolojiyi ve geleneği yok saymak anlamına gelir ve alanda ciddi bir daralma yaratır. Bu sebeple alan; dilbilim, Türkçenin yapısal özellikleri ve dil eğitimcilerinin müşterek çalışarak işbirliğini zorunlu kılmaktadır. Türkiyat Enstitüsü bu programı multi-disipliner yaklaşımla; kendi öğretim üyeleri hariç Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinden en az 14 öğretim üyesi ile işbirliği yaparak şeffaf, bilimsel yaklaşımdan taviz vermeden, evrensel niteliklerde sağlıklı bir şekilde yürütmektedir.

D.2. Kazanılan Derece

Doktora

D.3. Öğrenim Düzeyi

YÇ-AYA: 3
AYÇ-YBÖ: 8

D.4. Kayıt Kabul Koşulları

1- Sosyal bilim alanına giren yüksek lisans programlarından birisinden mezun olmuş olması.

2- Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yapılan Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimine Giriş Sınavı'nın (ALES) sayısal, sözel ya da eşit ağırlık puan türlerinden birinde en az 60 standart puan ya da uluslararası düzeyde kabul gören GRE ve GMAT sınavlarından H.Ü. Senatosu tarafından belirlenen denklik çerçevesinde 60 puana eşdeğer puan almış olmaları ve Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı'ndan (YDS) en az 60 puan almış olmak ya da ÖSYM tarafından eşdeğerliği kabul edilen ulusal veya uluslararası geçerliliği olan ve eşdeğerliliği kabul edilen sınavlardan birinden eşdeğeri puan almaları gereklidir.

3- Uluslararası öğrenci başvuruları, Üniversitemiz Senatosunun 15.01.2014 tarih ve 2014-28 sayılı “Yabancı Uyruklu Adayların Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Programlarına Başvuru ve Kabul Koşullarına İlişkin Esaslar” Senato Kararı uyarınca kabul edilir.

4- Yukarıda yer almayan hükümler Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca uygulanacaktır.

5- İkili yabancı anlaşmalar, Hükümet bursları, Yunus Emre Enstitüsü, Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı ve diğer burslu öğrenciler için özel hükümler uygulanır.

5a- Üniversitelerin Eğitim, Fen-Edebiyat ve/veya Edebiyat Fakülteleri Dil, Edebiyat, Lehçeler ve Mütercim-Tercümanlık, Türkiyat ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi alanlarında Yüksek Lisans derecesine sahip olmak.

5b- Yurt dışından Yüksek Lisans diploması olanlar, ilk maddede belirtilen alanlardan eşdeğerliğe veya Türkoloji yüksek lisans derecesine sahip olmak.

D.5. Kazanılan Derece Gereklilikleri ve Kurallar

90 AKTS ders kredisi, 30 AKTS doktora yeterlik sınavına hazırlık kredisi ve 120 AKTS tez kredisi olmak üzere toplam 240 AKTS'yi tamamlamak, dört yarıyıl sonunda alınan tüm derslerden ve dersleri tamamladıktan sonra Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim yönetmeliğinde belirtilen doktora yeterlik sınavından başarılı olmak, belirtilen sürelerde tez raporunu tamamlamak ve sunmak.

D.6. Önceki Öğrenmelerin Tanınması

Bu konuda Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği'nce belirlenen ölçütler esas alınır.

Yönetmelik hükümlerine göre daha önce alınan derslerin programdaki derslerle içerik ve kredi açısından yapılan değerlendirme sonucu eşdeğerliliği yapılır.

D.7. Programın Amacı

Bu lisansüstü programının en temel görevi bilimsel yöntem ve disiplinlerarası bir yaklaşımla Türkçenin hem yurt içi hem de yurt dışında yabancı dil olarak öğretilmesine yönelik bilimsel bilgi üretmek ve uygun yöntemler geliştirmektir. Bu amaçla, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi'nde en etkin yaklaşım, yöntem ve tekniklerin adaylara kazandırılması, ayrıca adayların bu alanda yeni yöntem ve teknikler geliştirerek dünya dillerinin öğretiminden hareketle bilgi üretmelerini sağlamaktır. Ayrıca geliştirilen yöntem ve tekniklere uygun içeriklerin hazırlanmasında bilimsel altyapıyı sağlamak ve uygun içerikleri üretmektir.

D.12. Mezunların Mesleki Profili

Programı başarıyla tamamlayan öğrenciler;

i) Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimine bütünlükçü bir şekilde yaklaşır,

ii) Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında dünyadaki bilimsel yöntem ve bulgulara paralel bilgi üretme metodolojisi kazanır;

iii) Tarihten günümüze yabancı dil olarak Türkçe öğretimi araştırmaları için gerekli kaynak dillerinden en az birisini okur, anlar, analiz eder ve evrensel bilgiye katkıda bulunacak şekilde yeni bilgi üretir, yorumlar.

iv) Yukarıdaki deneyimden hareketle akademisyen, öğretmenlik vb. meslekleri başarıyı ile gerçekleştirebilme donanımına sahip olur.

v) Yunus Emre Enstitüsüne bağlı yurt içi ve dışındaki birimlerde, MEB'e bağlı dil öğretimi birimlerinde, TÖMER'lerde ve yurt içi ve yurt dışı özel dil okullarında Türkçenin Yabancılara öğretimi alanında çalışma yeterliliğine sahip olur.

D.13. Bir Üst Öğrenime Geçiş

D.14. Öğretim Programının Yapısı

Doktora ders döneminde öğrenci toplamda 10 ders alması gerekir. Bu derslerden en az 8'i doktora programından olmalıdır ve öğrenci 4 üzerinden en az ortalama 3.0'lık bir akademik başarı göstermek zorundadır. Verilen süre içinde bu başarıyı gösteremeyen öğrencinin programdan ilişiği kesilir. Yönetmeliğe göre, derslerini başarı ile tamamlayan doktora öğrencisi bunu izleyen yarı yılda Doktora Yeterlilik Sınavına Hazırlık dersini alır ve takip eden dönemde Doktora Yeterlilik Sınavına girer. Bu sınavda başarısız olanlara ikinci bir sınav hakkı tanınır. Doktora Yeterlilik Sınavı öğrencinin genel kuramsal, yöntemsel konular ve tez konusu hakkındaki bilgi birikimini değerlendirmeyi amaçlar. Sınavda başarılı olan öğrencilere tezlerini hazırlamaları için iki yıl süre tanınır, çalışmalarının ilerleme süreci danışmanının da üyesi olduğu Tez İzleme Komitesi'nce yılda iki kez toplanılarak değerlendirilir. Çalışmaları tatmin edici olduğu hâlde tezlerini hazırlayamamış olan öğrencilere en fazla 2 yıl ek süre tanınır. Öğrenci, hazırladığı tezini çoğunluk oyu ile karar veren bir jüri önünde savunmak zorundadır.

D.15. Sınavlar, Değerlendirme ve Notlandırma

Öğrenci kodladığı derse devam etmek ve başarı için asgari koşulları yerine getirmek zorundadır. Bunlar arasında derslere katılım, sunum, dönem sonu ödevi ve bazı dersler için genel sınavlardan geçer not almak yer alır.

D.16. Mezuniyet Koşulları

Dersleri başarıyla tamamlayan öğrenci alanda disiplinlerarası ve özgün bir yöntem ile doktora tezi hazırlamak zorundadır. Bu tez Enstitü Kurulu tarafından belirlenen jüri önünde savunulmak suretiyle başarı/başarısız olunur.

D.17. Eğitim Türü

Tam Zamanlı 1. Öğretim

D.18. Program Sorumlusu

Prof.Dr. Yunus KOÇ

Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Başkanı