AŞI TEKNOLOJİSİ TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
Yüksek Lisans

D.1. Program Hakkında Genel Bilgi

İlk modern aşının geliştirilmesinden 200 yıldan fazla zaman geçmiş olup, aşılama ile küresel çapta enfeksiyon hastalıklarının oranı önemli ölçüde azaltılmıştır. Suçiçeği gibi bazı hastalıklar aşılama ile yok edilmiş, çocuk felci, tetanoz, difteri ve kızamık gibi hastalıkların görülme sıklığı çok düşük seviyelere indirilmiştir. 

Günümüzde piyasada olan aşıların büyük bir kısmı, hastalık yapma özelliği zayıflatılmış patojenleri içeren canlı aşılardan, canlılığını yitirmiş patojenleri içeren inaktive aşılardan veya patojenin bir parçasını içeren alt ünite aşılardan oluşmaktadır. Geleneksel yöntemlerle geliştirilen bu tip aşıların yetersiz olduğu yönler de yok değildir. Örneğin, tüberküloza karşı yaklaşık bir asır önce geliştirilen BCG aşısı çocuklarda etkili olurken erişkinlerde aşının etkinliği istenilen düzeyde değildir.  

Son yıllarda çok sayıda araştırma mevcut aşıların etkililik, güvenlilik ve maliyet açısından iyileştirilmesine veya yeni aşıların elde edilmesine odaklanmaktadır. Ancak, dünya çapında insan popülasyonlarının yoğunluğunun, yaş dağılımının ve seyahat alışkanlıklarının değişim göstermesi, bunun yanı sıra iklim değişikliklerinden dolayı yeni patojenlerin ortaya çıkması pandemik hastalık riskini beraberinde getirmektedir. Mevcut küresel sağlık tehdidi COVID-19, 2019 yılının sonunda Çin?in Wuhan kentinde başlamış ve 11 Mart 2020 tarihinde pandemi ilan edilmiştir. Covid-19?un bugüne kadar 4 milyonun üzerinde ölüme neden olduğu Dünya Sağlık Örgütü tarafından raporlanmıştır. SARS-COV-2?nin yanı sıra son yıllarda HIV, SARS, Ebola ve Zika gibi enfeksiyonların hızla yayılması dünya genelinde pandemiklere acil hazırlıkların yapılmasının, daha önceden bilinmeyen patojenlere karşı hızla aşı geliştirmenin ve kıtalar arası dağıtımının önemini bir kez daha vurgulamıştır. Dahası, patojenlerde ortaya çıkan antibiyotik direnci, enfeksiyonların önlenmesinde yeni yaklaşımlara ihtiyaç olduğunu göstermektedir. 

Yeni nesil aşı teknolojileri aşağıdaki stratejileri içermektedir:

a) İmmünojenik proteinlerin rekombinant DNA teknolojisi kullanılarak üretilmesi

b) Polipeptit aşıların kimyasal olarak sentezlenmesi

c) Farklı kaynaklardan gelen proteinlerle rekombinant aşıların oluşturulması

d) Patojen olmayan mutant ajanların genetik mühendisliği

e) Enfeksiyon ajanlarının proteinlerine ait monoklonal epitopların üretilmesi

f) Nükleik asit aşılarının geliştirilmesi

g) Nanoteknolojik taşıyıcı sistemlerin aşı geliştirmede kullanılması 

Görülmektedir ki hastalıklara karşı küresel çapta korumayı sağlamada geleneksel metotlar yeni nesil aşı adaylarının geliştirilmesi için yetersiz kalmaktadır. Hızlı bir şekilde ve büyük ölçekte üretimi sağlayacak yeni aşı teknolojileri de öncelikli öneme sahiptir. Bu tip bir üretimde hekimlerden mühendislere, kimyagerlerden yaşam bilimi uzmanlarına kadar farklı disiplinlerden gelen araştırmacılara ve bu araştırmacıların ortak bir dil konuşmasına ihtiyaç vardır. Disiplinler arası bir eğitim verecek olan Aşı Teknolojisi Yüksek Lisans Programı ile geleneksel ve yeni nesil aşıların geliştirilmesi, kontrollerinin sağlanması ve büyük çapta üretimlerinin sağlanması gibi konularda bu ihtiyacın giderilmesi hedeflenmektedir.       

Aşı Teknolojisi yüksek lisans programına kabul edilmek için yükseköğretim kurumlarında sağlık alanında en az lisans derecesi düzeyinde eğitim almış olmak gerekmektedir. Kayıt yaptıran öğrencilerin mezun olabilmeleri için Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Sınav Yönetmeliğine uygun olarak ders alma sürecini tamamlamaları ve tez savunma sınavlarından başarılı olmaları beklenmektedir.

D.2. Kazanılan Derece

Yüksek Lisans Derecesi

D.3. Öğrenim Düzeyi

YÇ-AYA: 2
AYÇ-YBÖ: 7

D.4. Kayıt Kabul Koşulları

Program, en az dört yıllık örgün lisans derecesine sahip olan bölümlerden mezun olanları kabul eder. ALES (SAY/EA) puan türü ile Sağlık Bilimleri Enstitüsü?nce belirlenen ve Hacettepe Üniversitesi Senatosunca onaylanan ALES ve Yabancı dil taban puanına sahip olmak, Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Sınav Yönetmeliği ile Sağlık Bilimleri Enstitüsü'nün başvuru kriterlerini karşılayan ve Aşı Enstitüsü öğretim elemanlarından oluşan jüri tarafından yapılan sınavda başarılı olanlar programa kabul edilirler. https://saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/tr/menu/genel_yetenek_ve_yabanci_dil_puanla-282

D.5. Kazanılan Derece Gereklilikleri ve Kurallar

Aşı Teknolojisi tezli yüksek lisans programı dört yarıyıl süren bir programdır.  Program süresince en az 21 ulusal kredi (seminer dersi dahil) ve 60 AKTS kredisi kazanmak için dersleri başarıyla tamamlanmalıdır. 

İkinci yarıyılın sonunda, bu kriterleri en az 2.50 ortalama akademik başarı ile tamamlayan öğrenciler tez önerisini sunabilirler. Tez çalışmasının tamamlanmasından sonra, aday tezini jüri önünde savunur ve tez savunmasının bilgi, yorum ve sentez bölümlerinde başarılı olması durumunda Yüksek Lisans Programını tamamlar. Tez döneminde (iki yarıyıl), öğrenci 60 AKTS kazanır.

D.6. Önceki Öğrenmelerin Tanınması

Üniversitede veya diğer yükseköğretim kurumlarının lisansüstü programlarında en az bir yarıyıl öğrenim görmüş başarılı öğrenciler, Üniversitede yürütülen başka bir lisansüstü programa yatay geçiş yapmak için başvurabilirler. Başvuruların kabul edilebilmesi için, Aşı Teknolojisi Anabilim Dalında tezli yüksek lisans öğrenci kontenjanının olması ve öğrencinin geçiş yapmak istediği lisansüstü programın öğrenci kabul koşullarını sağlamış ve aldığı derslerin her birinden en az 2.75 (B3) almış olması gerekir. 

Anabilim Dalı Akademik Kurulu tarafından yatay geçişi uygun bulunan öğrencilerin kabulü ve intibakları Hacettepe Üniversitesi Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği'nin ilgili madde ve hükümleri uyarınca Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Kararı ile kesinleştirilir.

D.7. Programın Amacı

Programın amacı, aşı teknolojisi alanında farklı disiplinlerden gelen ama ortak bir dil konuşan araştırmacıların yetiştirilmesidir. Elde edilecek hedefler: 

• Aşı teknolojilerinin hastalıkların önlenmesinde ve tedavi edilmesindeki rolünü anlamak,
• Aşı üretiminin ar-ge aşamasından aşının ticari ürüne dönüşünceye kadar gerekli süreçleri tanımak,
• Yeni nesil aşı geliştirme teknolojisinde in silico, in vitro ve ex vivo çalışmaların önemini kavramak,
• İmmünolojinin prensiplerini bilerek hastalık tipine göre geliştirilecek aşıların sağlayacağı bağışıklık yanıtı hakkında bilgi sahibi olmak,
• Aşı geliştirmede preklinik ve klinik çalışmaların planlanması ve yürütülmesi için gereklilikleri kavramak,
• Aşı teknolojilerinin geliştirilmesinde üniversite- sanayi iş birliğine katkı sağlamak
• Ülkemizin aşı teknolojileri konusundaki altyapı gereksinimine katkıda bulunmak
• Aşı üretiminde ulusal ve uluslararası düzenleyici kuralları, patent, ruhsat ve lisans alma süreçlerini anlamak. 

D.12. Mezunların Mesleki Profili

Aşı bilimi programlarından mezun olan öğrenciler, hem ilgili özel sektörde hem de kamu sektöründe ve araştırma tesislerinde ya da biyolojik ürünler üretmek için kurulmuş laboratuvarlarda yer bulabilirler. Araştırma geliştirme projelerinde yer alabilirler. Yükseköğretim kurumlarında akademik faaliyetlerde bulunabilirler. 

D.13. Bir Üst Öğrenime Geçiş

YÇ-AYA: 3
AYÇ-YBÖ: 8

D.14. Öğretim Programının Yapısı

Programdaki dersler yarıyıl temellidir. Programın ilk yılı ağırlıklı olarak derse dayalı olup, son yılı tezi kapsayan pratik faaliyetleri içerir. Programdan mezun olabilmek için en az 21 kredi ve 120 AKTS toplanmalıdır. 1 AKTS 30 saatlik öğrenci iş yüküne karşılık gelir.

Dört yıllık tüm bölümlerden mezun kişiler programa alınabileceği için oluşturulacak bir jüri değerlendirmesinden sonra yeni başlayacak öğrencilerin temel bilgilerini standardize edecek bilimsel hazırlık programına gereksinim vardır. Bilimsel hazırlık programına alınacak öğrencilerin kimler olacağı jüri tarafından belirlenir. Bu öğrencilerin bilimsel hazırlık programında en az B3 alıp başarılı olmalarından sonra tezli yüksek lisans eğitim programına başlamaları mümkündür. 26 Kasım 2016 gün ve 29900 sayılı Resmî Gazete?de yayınlanan Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği madde 24 ? (1)?e göre Bilimsel hazırlık programı Tezli Yüksek Lisans programını tamamlamak için gerekli süreye dahil değildir.

Yüksek Lisans eğitimine başlanan ilk yıl, aşı ile ilgili gelecek dönemdeki çalışmalara temel olacak teorik dersleri tamamlamak üzere düzenlenmiştir. Dersler laboratuvar uygulamaları ile güçlendirilmiştir. Dersler öğrencileri bir yıl sonra verecekleri tezi planlamak için hazırlar. İlk iki yarıyılda, derslerin %50'si seçmelidir. Seçmeli dersler öğrencilerin ilgi alanlarını karşılamak için her iki yarıyılda da yer almaktadır. Öğrenciler, danışman onayından sonra üniversitenin diğer programlarından veya diğer üniversitelerden ders seçebilirler.

D.15. Sınavlar, Değerlendirme ve Notlandırma

Her ders için ölçme ve değerlendirme yöntemleri ilgili bölümlerde sorumlu danışman tarafından açıklanmaktadır. Değerlendirme ve notlandırma Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğine göre yapılır. 

D.16. Mezuniyet Koşulları

Programdan mezun olabilmek için öğrencinin toplam 60 AKTS kredisinden az olmamak koşulu ile zorunlu ve seçmeli dersleri başarı ile tamamlaması, 60 AKTS kredisinden az olmamak koşuluyla özel konular dersini alması ve tez çalışmasını tamamlayarak tez savunma sınavında başarılı olması gereklidir. Yüksek lisans tezi ikinci yılın sonunda yüksek lisans tez jürisinin önünde sunulur ve savunulur. Bu savunmayı başarı ile tamamlayan öğrenciler yüksek lisans ünvanı alarak mezun olabilirler.

D.17. Eğitim Türü

Tam Zamanlı 1. Öğretim

D.18. Program Sorumlusu

Prof. Dr. Serhat Ünal

E-posta: sunal@hacettepe.edu.tr