MDN643 - PATLAT. DOĞ. OLMAYAN DAV. SİSMİK VERİLERLE ANALİZİ
| Dersin Adı | Kodu | Yarıyılı | Teori (saat/hafta) |
Uygulama (saat/hafta) |
Yerel Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|---|
| PATLAT. DOĞ. OLMAYAN DAV. SİSMİK VERİLERLE ANALİZİ | MDN643 | Herhangi Yarıyıl/Yıl | 3 | 0 | 3 | 7 |
| Önkoşul(lar)-var ise | - | |||||
| Dersin Dili | Türkçe | |||||
| Dersin Türü | Seçmeli | |||||
| Dersin verilme şekli | Yüz yüze | |||||
| Dersin öğrenme ve öğretme teknikleri | Anlatım Soru-Yanıt | |||||
| Dersin sorumlusu(ları) | Doç. Dr. G. Gülsev UYAR | |||||
| Dersin amacı | Kaya patlatmaları, doğrusal olmayan davranış sergileyen problemlerden biridir. Eğer kaya patlatmalarının doğrusal olmayan doğası bilinirse, iyi ve istenen biçimde parçalanmış kayalar elde edilirken, patlatma kaynaklı titreşimleri önlemede de daha başarılı olunur. Kaya patlatmalarının doğrusal olmayan davranışlarının incelenmesindeki nicel yaklaşım, patlatma kaynaklı titreşimlerin sinyal analizine dayandırılabilmesidir. Bu derste, doğrusal olmayan davranışın matematik modellemesinin anlatılması amaçlanmıştır. Ayrıca, literatüre yeni kazandırılan ve doğrusal olmayan davranışla yakından ilişkili kavramlar: ?iç-ezilme katsayısı?, ?kaya patlatmalarının plastik/elastik enerji oranı hesabı? ve ?kaya patlatmalarındaki kütle/frekans ilişkisi? nin anlatılması da bu derste amaçlanmıştır. | |||||
| Dersin öğrenme çıktıları |
| |||||
| Dersin içeriği | Doğrusal olmayan davranış modellenmesi, sismik sinyal analizi, patlatma titreşimlerinin en aza indirilmesinde sinyal analizine dayanan yöntem tanıtımı, kaya patlatmalarının plastik/elastik enerji oranı hesabı, iç-ezilme katsayısı, kaya patlatmalarındaki kütle/frekans ilişkisi. | |||||
| Kaynaklar | ALDAS, G.G.U, 2010, ?Explosive charge mass and peak particle velocity (PPV)-frequency relation in mining blast?, Journal of Geophysics and Engineering. Vol. 7, p. 223-231. ALDAS, G.G.U., 2010, ?Investigation of blast design parameters from the point of seismic signals?, International Journal of Surface Mining, Reclamation and Environment, Vol. 24. Issue 1, pp.80-90. ALDAS G.G.U., 2010, ?Non-linear behavior of blasting noticed on seismic signals?, Gazi University Journal of Science, (23) 4: p.401-411. ALDAS G.G.U., ECEVİTOĞLU B., CAN, A. Z., 2009, ?Patlatma kaynaklı titreşimlerin azaltılmasında yüzey dalgalarının bastırılması yönteminin uygulanması: TKİ YLİ Milas işletmesinde bir uygulama?, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, c.1 (1), s.83-93 ALDAS, G.G.U , ECEVİTOĞLU B., 2008, ?Waveform analysis in mitigation of blast-vibration?, Journal of Applied Geophysics. Vol.66, p. 25-30. | |||||
Haftalara Göre İşlenecek Konular
| Haftalar | Konular |
|---|---|
| 1. Hafta | Giriş: Patlatmaların doğrusal/doğrusal olmayan davranışları hakkında genel bilgilendirme. Literatür özeti. |
| 2. Hafta | Kaya Patlatmalarının Doğası: Kaya parçalanma mekanizmasının anlatılması. |
| 3. Hafta | Doğrusal Yöntemlerle Patlatma Titreşimleri Analizi: Patlatma kaynaklı titreşimlerin analizi için geliştirilen SeisBlast yazılımının incelenmesi, doğrusal problemlerin çözümünde kullanılan bu yazılımdaki aksaklıkların irdelenmesi. |
| 4. Hafta | Doğrusal Yöntemlerle Patlatma Titreşimleri Analizi(devam) |
| 5. Hafta | Patlatma İzleme Sistemleri: Yüksek Hızlı Video Kamera (YHVK), Sismometre, radyo-telekomünikasyon sistemlerinin tanıtımı. |
| 6. Hafta | Yüksek Hızlı Video Kamera ve Sismometre verilerinin eş zamanlılığının sağlanması: Patlatmaların doğrusal olmayan davranışlarını incelemek için YHVK ve sismometre verilerinin eş zamanlı değerlendirilmesi gerekmektedir. Titreşim verilerinin zamanda gec |
| 7. Hafta | Patlatmalardaki Plastik/Elastik Enerji Bölüşümü: Gerçek grup patlatmasının kendinden girdi dalgacığının çıkarılması ve bu dalgacığın gruptaki zaman gecikmeli her patlatmaya ait zaman serileri ile evriştirilmesi. Böylece doğrusal davranışı temsil eden |
| 8. Hafta | Ara sınav |
| 9. Hafta | Patlatmalardaki Plastik/Elastik Enerji Bölüşümü(devam) |
| 10. Hafta | Kütle (patlayıcı madde)/Frekans İlişkisinin Kurulması: Maden ve jeofizik mühendisliklerinin iyi bilinen iki formülü (parçacık hızı-ölçekli mesafe ilişkisi ve soğrulma), bir noktadaki patlayıcı miktarını parçacık hızı frekansı ile ilişkilendiren yeni |
| 11. Hafta | Kütle (patlayıcı madde)/Frekans İlişkisinin Kurulması(devam) |
| 12. Hafta | Doğrusal Olmayan Davranış Deneyi ve Yeni Bir terim: İç-Ezilme Katsayısı: Patlatmaların doğrusal olmayan davranışını sergileyen deney setinin anlatılması. Literatüre yeni kazandırılan ?İç Ezilme Katsayısı??nın tanıtılması. |
| 13. Hafta | Doğrusal Olmayan Davranış Deneyi ve Yeni Bir terim: İç-Ezilme Katsayısı(devam) |
| 14. Hafta | Öğrenci sunumları |
| 15. Hafta | Genel sınava hazırlık |
| 16. Hafta | Genel sınav |
Değerlendirme Sistemi
| Yarıyıl içi çalışmaları | Sayısı | Katkı Payı % |
|---|---|---|
| Devam (a) | 0 | 0 |
| Laboratuar | 0 | 0 |
| Uygulama | 0 | 0 |
| Alan Çalışması | 0 | 0 |
| Derse Özgü Staj (Varsa) | 0 | 0 |
| Ödevler | 1 | 15 |
| Sunum | 1 | 15 |
| Projeler | 0 | 0 |
| Seminer | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar | 1 | 20 |
| Genel sınav | 1 | 50 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl İçi Çalışmalarının Başarı Notuna Katkısı | 3 | 50 |
| Yarıyıl Sonu Sınavının Başarı Notuna Katkısı | 1 | 50 |
| Toplam | 100 | |
AKTS (Öğrenci İş Yükü) Tablosu
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi | Toplam İş Yükü |
|---|---|---|---|
| Ders Süresi | 14 | 3 | 42 |
| Laboratuvar | 0 | 0 | 0 |
| Uygulama | 0 | 0 | 0 |
| Derse özgü staj (varsa) | 0 | 0 | 0 |
| Alan Çalışması | 0 | 0 | 0 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi (Ön Çalışma, pekiştirme, vb) | 12 | 7 | 84 |
| Sunum / Seminer Hazırlama | 1 | 15 | 15 |
| Proje | 0 | 0 | 0 |
| Ödevler | 1 | 40 | 40 |
| Ara sınavlara hazırlanma süresi | 1 | 15 | 15 |
| Genel sınava hazırlanma süresi | 1 | 15 | 15 |
| Toplam İş Yükü | 30 | 95 | 211 |
Dersin Öğrenme Çıktılarının Program Yeterlilikleri İle İlişkilendirilmesi
| D.9. Program Yeterlilikleri | Katkı Düzeyi* | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
| 1. Maden mühendisliği lisans bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirir ve bunları kullanır. | X | ||||
| 2. Alanında geçerli olan güncel teknikler ve yeni gelişmeler hakkında bilgi sahibidir ve gerektiğinde bunları öğrenir. | X | ||||
| 3. Eldeki sınırlı ve eksik veriyi, bilimsel yöntemler kullanarak tamamlar ve uygular. | X | ||||
| 4. Alanındaki uygulamalarda açığa çıkan sorunların nedenlerini ve çözüm yöntemlerini araştırma teknikleri kullanarak belirler. | X | ||||
| 5. Sahip olduğu uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilir, diğer disiplinlerden gelen bilgilerle bütünleştirebilir, yorumlayabilir ve yeni bilgiler oluşturabilir. | X | ||||
| 6. Çok disiplinli takımlarda çalışabilir, karmaşık ve öngörülmeyen sorunlara çözümler geliştirebilir. | X | ||||
| 7. Uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütüp ve sonlandırır. | X | ||||
| 8. Sahip olduğu uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilir. | X | ||||
| 9. Çalışmalarını nitel ve nicel verilerle destekleyerek farklı gruplara yazılı veya sözlü olarak sunar. | X | ||||
| 10. Alanının gerektirdiği bilgisayar yazılımlarını ve bilişim-iletişim teknolojilerini kullanır. | X | ||||
| 11. Alanında edindiği her türlü çalışmayı toplumsal, bilimsel, çevresel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilir. | X | ||||
*1 En düşük, 2 Düşük, 3 Orta, 4 Yüksek, 5 Çok yüksek